Në një botë ku demokracitë po tërhiqen dhe autoritarizmat po forcojnë rrënjët, një emër nga Amerika Latine ka rizgjuar besimin se guximi individual mund të sfidojë sistemet më të ashpra. Maria Corina Machado, opozitarja venezueliane që prej muajsh jeton në fshehtësi për shkak të kërcënimeve nga regjimi i Nicolas Maduros, është shpallur fituesja e Çmimit Nobel për Paqe 2025.
Komiteti Nobel në Oslo njoftoi vendimin e tij duke e përshkruar Machado-n si “një grua që mban të gjallë flakën e demokracisë mes errësirës që po rritet në Venezuelë”. Në deklaratën zyrtare thuhej se ajo u nderua “për punën e palodhur për të mbrojtur të drejtat demokratike të popullit venezuelian dhe për përpjekjen për një tranzicion të drejtë e paqësor nga diktatura në demokraci”.
Nga njё inxhiniere e re tek simboli i opozitës
E lindur më 7 tetor 1967 në Caracas, Machado, një inxhiniere industriale me master në financë dhe nënë e tre fëmijëve, hyri në politikë në vitin 2002, kur bashkëthemeloi organizatën qytetare Súmate, që kishte si qëllim mbrojtjen e zgjedhjeve të lira në Venezuelë.
Në të njëjtin vit ajo udhëhoqi nismën për referendumin që kërkonte largimin e Hugo Chávez nga pushteti — një akt që i solli akuza për tradhti dhe kërcënime ndaj familjes së saj.
Që prej asaj kohe, Machado është bërë simbol i qëndresës kundër pasardhësit të Chávez-it, Nicolas Maduro, i cili e ka mbajtur vendin në krizë ekonomike e politike për më shumë se një dekadë.
E ndaluar, por e pathyeshme
Në vitin 2023, Machado fitoi me shumicë dërrmuese primaret e opozitës, duke u bërë kandidate për presidente në zgjedhjet e vitit pasardhës. Por Gjykata e Lartë, nën ndikimin e qeverisë, e ndaloi kandidimin e saj, duke e akuzuar për korrupsion dhe mbështetje ndaj sanksioneve amerikane.
Në vend të saj, opozita zgjodhi Edmundo González Urrutia, i cili sot ndodhet në ekzil. Machado, megjithatë, vazhdoi fushatën në emër të tij, duke udhëhequr protestat në rrugët e Caracas-it me të bardhën simbolike që tashmë shoqëron çdo paraqitje të saj publike.
Pas zgjedhjeve të kontestuara të korrikut 2024, ku Maduro u vetëshpall fitues, Machado u detyrua të fshihej për të shmangur arrestimin. Sipas bashkëpunëtorëve të saj, ajo ndodhet ende në Venezuelë, në kushte të pasigurta, por në kontakt të vazhdueshëm me mbështetësit përmes mediave sociale.
Një Nobel për demokracinë dhe kurajën
Për komitetin norvegjez, vendimi për t’i dhënë Machado-s Çmimin Nobel për Paqe është një mesazh global në mbrojtje të demokracisë. Kryetari Jorgen Watne Frydnes tha se Machado “përmbush të gjitha kriteret e testamentit të Alfred Nobelit”, duke theksuar se ajo “ka bashkuar opozitën, ka kundërshtuar militarizimin e shoqërisë dhe ka mbetur e palëkundur në përpjekjen për tranzicion paqësor të pushtetit”.
Në një video-mesazh dërguar mediave ndërkombëtare, Machado u shfaq e emocionuar: “Jam në shok… por një shok i gëzueshëm. Ky çmim është për të gjithë venezuelianёt që nuk janë dorëzuar”.
Midis nderimit dhe rrezikut
Ndërkohë që bota e përgëzoi, në Caracas, reagimet nga regjimi socialist ishin të ashpra. Ministri i Informacionit, Freddy Ñáñez, e quajti çmimin “një provokim politik” dhe “taktikë për të ndarë popullin venezuelian”. Por për shumë qytetarë, sidomos për diasporën venezueliane që jeton në mërgim, Machado është shembulli i një lidereje që nuk zgjodhi sigurinë, por qëndresën nga brenda vendit.
Instituti i Paqes në Oslo e quajti vendimin “një çmim për demokracinë”, duke theksuar se Machado mishëron thelbin e paqes së qëndrueshme: lirinë për të zgjedhur, për të folur dhe për të jetuar pa frikë.
Një simbol përtej Venezuelës
Në një kohë kur shumë liderë botërorë janë akuzuar për shtypje të lirive, manipulim zgjedhjesh apo luftëra, Maria Corina Machado qëndron si një zë i vetëm që thotë se paqja nuk mund të ndërtohet mbi heshtjen.
Ndoshta ajo nuk e mori fjalën në Oslo për të falënderuar personalisht komitetin, por zëri i saj i mbytur në fshehtësi u bë i dëgjueshëm për gjithë botën — një kujtesë se ndonjëherë paqja lind jo në sallat diplomatike, por në rrugët e një vendi që kërkon të rikthejë frymën e lirisë.
Çmimi Nobel për Paqe 2025 nuk është vetëm për Maria Corina Machado — është për çdo njeri që beson se demokracia, sado e brishtë, është arma më e fortë kundër tiranisë.
