Në orën 8:15 të mëngjesit të 6 gushtit 1945, qielli mbi Hiroshima u çel nga një dritë verbuese. Një avion amerikan lëshoi bombën atomike “Little Boy”, e cila shpërtheu mbi qytet duke sjellë një shkatërrim që njerëzimi nuk e kishte parë kurrë më parë.
Brenda çastesh, mbi 70 mijë njerëz humbën jetën. Deri në fund të atij viti, numri i viktimave u rrit në më shumë se 140 mijë, ndërsa pasojat e rrezatimit do të ndjekin për dekada jetën e të mbijetuarve — të shenjuar me emrin “hibakusha”.
Sot, 80 vjet më pas, qyteti i Hiroshimës ndal frymën për të kujtuar. Në Parkun e Paqes, përpara kupolës së rrënuar të Genbaku-t, qëndroi një turmë prej mbi 50 mijë vetësh – qytetarë, familjarë të viktimave, përfaqësues nga mbi 120 shtete, delegatë të Kombeve të Bashkuara, organizata paqësore dhe liderë botërorë. Në orën 8:15, të gjithë ulën kokat në heshtje. Zëri i një kambane paqeje përshkoi qiellin, ashtu siç kishte ndodhur në përvjetorët e mëparshëm – por këtë herë, ndjesia ishte edhe më e rëndë: shumë nga të mbijetuarit ishin për herë të fundit në gjendje të merrnin pjesë.
Kryetari i qytetit, Kazumi Matsui, mbajti një fjalim të drejtpërdrejtë dhe të dhimbshëm. Ai tha se bota po rrezikon të harrojë pasojat e armëve bërthamore, ndërsa luftërat në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme dëshmojnë se siguria është kthyer në një koncept që mbështetet gjithnjë e më shumë te fuqia ushtarake. “Të harrosh Hiroshimën është të pranosh mundësinë që kjo të ndodhë përsëri,” u shpreh ai.
Edhe Kryeministri japonez, Shigeru Ishiba, ishte i pranishëm. Ai theksoi përkushtimin e Japonisë për të mbrojtur paqen dhe për të mos lejuar më përdorimin e armëve bërthamore. Por, ndërkohë që Japonia nuk ka nënshkruar Traktatin për Ndalimin e Armëve Bërthamore të OKB-së, shumë mbijetues ngritën zërin me zhgënjim, duke kërkuar që vendi të heqë dorë nga çdo formë mbështetjeje për “ombrellën bërthamore” të Shteteve të Bashkuara.
Një mesazh i fuqishëm mbërriti nga Selia e Shenjtë. Papa Leo XIV kritikoi ashpër konceptin e “sigurisë përmes bindjes bërthamore”, duke e quajtur atë një mashtrim të rrezikshëm. Ai u bëri thirrje liderëve botërorë të zëvendësojnë frikën me drejtësi, kërcënimin me dialog. “Njerëzimi nuk mund të ndërtojë paqe të qëndrueshme mbi themele kërcënimesh,” thuhej në mesazhin e Papës.
Por zëri më i thellë i këtij përvjetori nuk erdhi nga podiumet, por nga hibakusha-t vetë. Disa prej tyre, tashmë në moshë të thyer, ndanë me botën kujtimet e fëmijërisë së tyre të prerë në mes nga drita e vdekjes. Ata folën për shokun, për humbjen, për trupat e djegur në rrugë, për të afërmit që u zhdukën në një çast. “Unë jam ende gjallë,” tha një nga ta, “por çdo gusht, trupin ma merr e njëjta ethe. As rrezatimi, as koha nuk fshin dot atë kujtim.”
Këtë vit, emrat e 4.944 personave të tjerë që vdiqën nga pasojat afatgjata të bombës u shtuan në regjistrin e përkujtimit, duke e çuar numrin e përgjithshëm të të vdekurve në rreth 350 mijë. Dhe megjithatë, kujtesa nuk zbehet – ajo forcohet. Çdo përvjetor është një zë më shumë që thotë: “kurrë më”.
Në një botë ku retorika bërthamore po rishfaqet me tone alarmuese, Hiroshimat e 6 gushtit 1945 nuk mund të mbetet thjesht një faqe e errët e historisë. Ajo është një paralajmërim. Një plagë që duhet të qëndrojë e hapur, në mënyrë që njerëzimi të mos guxojë ta krijojë një tjetër.
Burimet: Al Jazeera, Reuters, AP News, The Guardian, Vatican News.
